زندگينامه آيت الله العظمي سيد علي سيستاني


آيت اللّه سيستاني در روز 9 ربيع الاول سال 1349 هـ ق در شهر مقدس مشهد متولد شدند و پدرشان به ميمنت نام جدش، ايشان را علي نام نهاد.
نام پدر گراميشان مرحوم سيد محمد باقر و نام جد ايشان كه از بزرگان علم و زهد بوده سيد علي مي باشد كه زندگينامه ايشان را مرحوم شيخ آقا بزرگ طهراني در طبقات أعلام الشيعه (قسمت چهارم ص 1432) ذكر نموده است كه گفته شده ايشان در نجف از شاگردان مولي علي نهاوندي و در سامراء از شاگردان مجدد شيرازي سپس از شاگردان خاص مرحوم سيد اسماعيل صدر گرديد و در حدود سال 1308 هـ به شهر مقدس مشهد بازگرديد و در آنجا مستقر گشت. از مهم ترين شاگردان وی فقيه بزرگوار شيخ محمد رضا آل ياسين مي باشد.
خاندان ايشان كه از سادات حسيني مي باشند در عهد صفوي در اصفهان مي زيستند. آنان از سوی سلطان حسين صفوي جد اعلاي ايشان سيد محمد را به منصب شيخ الاسلامي در سيستان منصوب نمود و ايشان به آنجا منتقل شده و با خانواده شان در آنجا سكني گزيدند.
از نواده هاي ايشان سيد علي جد معظم له نخستین شخصي بود كه به شهر مقدس مشهد مهاجرت کرد و در مدرسه مرحوم ملا محمد باقر سبزواري مستقر شد و از آنجا براي تكميل درس خود به نجف اشرف مهاجرت نموده است.
تحصيلات ابتدايي
معظم له در پنج سالگي به تعليم قرآن كريم پرداختند. سپس وارد مدرسه دار التعليم ديني به منظور آموختن، خواندن و نوشتن و غيره شدند كه در اين مدت خوشنويسي را از استاد فن ميرزا علي آقا ظالم آموختند.
در سال 1360 هـ به امر پدر بزرگوارشان شروع به آموختن مقدمات علوم حوزوي کردند كه مجموعه اي از دروس ادبي همچون شرح الفيه ابن مالك، مغني ابن هشام و مطول تفتازاني و مقامات حريري و شرح النظام را نزد مرحوم اديب نيشابوري و بعضي ديگر از اساتيد فن پرداختند. شرح لمعه و قوانين را نزد مرحوم سيد احمد يزدي معروف به نهنگ خواندند و قسمتي از دروس سطوح مثل مكاسب و رسائل و كفايه را نزد عالم جليل شيخ هاشم قزويني خواندند. تعدادي از كتب فلسفي همچون شرح منظومه سبزواري و شرح الاشراق و اسفار را نزد مرحوم آيسي خواندند و شوارق الالهام را نزد مرحوم شيخ مجتبي قزويني آموختند و از محضر علامه محقق ميرزا مهدي اصفهاني متوفي 1365 هـ بهره هاي فراوان بردند. همچنين از محضر ميرزا مهدي آشتياني و ميرزا هاشم قزويني بهره ها برده اند.
تحصيلات عالي
پس از فراگيري علوم ابتدائي مقدمات و سطح، نزد برخي از اساتيد و مدرسان به فراگيري علوم عقليه و معارف الهيه پرداختند. سپس در سال 1368 ق به شهر مقدس قم مهاجرت نموده و از محضر مرجع بزرگ آيت الله بروجردي _ ره _ در فقه و اصول بهره هاي فراوان بردند و از دانش و معرفت فقهي ایشان بويژه در علم رجال و حديث استفاده هاي بسياري نمودند. ایشان همچنين در دروس فقيه و عالم فاضل سيد حجت كوهكمري _ ره _ و تعدادي از علماي معروف آن دوره شركت نمودند.
در سال 1371 هـ معظم له از قم به نجف اشرف مهاجرت نمودند، كه در روز اربعين حسيني _ ع _ وارد كربلا شدند. سپس به نجف سفر نمودند و در مدرسه بخارائي وارد شده و مستقر گرديدند. در این دوره در محضر اساتيد بزرگي همچون آيت الله خوئي و شيخ حسين حلي فقه و اصول به مدت طولاني حاضر گرديدند و همچنين در اين مدت هم در دروس بزرگاني همچون آيت الله حكيم و آيت الله شاهرودي حاضر گرديدند.
در سال 1380 هـ معظم له تصميم به رجوع موطن خود مشهد گرفتند و چون تصور مي نمودند كه در آنجا مستقر خواهد شدند، اساتيدشان آيت الله خوئي و شيخ حسين حلي _ قدس سرهما _ شهادت رسيدن به درجه اجتهاد را براي ایشان مكتوب نمودند. همچنين محدث بزرگ آقا بزرگ طهراني شهادت ديگري در تبحر ايشان به علم رجال و حديث مكتوب نمود.
معظم له در سال 1381 هـ بار ديگر به نجف بازگشتند و با ورودشان شروع به درس خارج در فقه در باب مكاسب شيخ انصاري و متعاقب آن شرح عروه در باب طهارت و بيشتر كتاب صلاة را تدريس نمودند. در سال 1418 هـ بعد از آنكه كتاب صوم را به پايان رسانده بودند، شروع به شرح كتاب اعتكاف نمودند. همچنين در اين مدت در موضوعات مختلفي همچون كتاب قضاء و ابحاث ربا و قاعده الالزام و قاعده تقيه بحثهاي فقهي داشته اند. در اين مدت بحثهايي در علم رجال كه شامل حجيت مراسيل ابن ابي عمير و شرح مشيخة التهذيبين و غيره نيز داشته اند.
معظم له بحثهايي در علم اصول را در شعبان 1384 هـ شروع نموده و دوره سوم تدريس را در شعبان 1411 هـ به پايان رساندند. آخرین تدریس ایشان به تاریخ شعبان 1423 هـ كتاب زكات از شرح عروة الوثقي بوده است. در حال حاضر به خاطر شرایط نگران کننده وعراق و حضور اشغال گران تدریس ایشان به صورت رسمی تعطیل است.
سوابق تدريس
نـزديـك بـه 34 سال پيش، آيت اللّه سیستاني شروع به تدريس بحث خارج فقه و اصول و رجال كردند. نيز بحثهايي پيرامون مكاسب، طهارت، نماز، قض، خمس و برخي از قواعد فقهي مانند تقيه و الزام به انجام رساندند. ایشان تـدريـس اصول را در سه دوره تمام كردند. عـده اي از فـضـلا مـعروف كه بعضي از ايشان مدرس بحث خارج مي باشند، مانند شيخ مـهـدي مـرواريـد، سيد مرتضي مهري، سيد حبيب حسينان، سيد مرتضي اصفهاني، سيد احمد مددي شاهرودی، شيخ باقر ايرواني و تعدادي از اساتيد حوزه هاي علميه، بحث ايشان را به مراجعه و بررسي گذاشته اند. آيت اللّه سيستاني همزمان با تدريس و بحث مشغول تاليف و نگاشتن كتابهاي مهم و چند رساله شدند. هـمـچنين آيت اللّه سيستاني كليه تقريرات بحثهاي اساتيد خود را به رشته تاليف درآوردند.
قابل ذكر است كه معظم له در عيادتي كه از استادشان مرحوم آيت الله سيد ابوالقاسم خوئي در 29 ربيع الثاني 1409 ق داشته اند استادشان از ايشان خواستند كه به جاي ايشان در مسجد خضراء امامت نماز جماعت را به عهده بگيرند كه ايشان در بدو امر اين موضوع را قبول ننمودند و ليكن آن مرحوم اصرار زيادي نموده و فرمودند: «اگر مي توانستم همچنانكه مرحوم حاج آقا حسين قمي حكم مي كرد شما را مجبور به قبول مي نمودم». اما معظم له چند روز مهلت خواستند و پس از آن در 5 جمادي الاول 1409 ق امامت نماز را تقبل نموده و اين كار تا آخرين جمعه ماه ذي الحجه سال 1414 ق كه مسجد خضراء بسته شد، ادامه داشت.
تأليفات
شرح العروةالوثقي
البحوث الاصوليه
كتاب القضاء
كتاب البيع و الخيارات
رسالة في اللباس المشكوك فيه
رسالة في قاعده اليد
رسالة في صلاة المسافر
رسالة في قاعده التجاوز و الفراغ
رسالة في القبلة
رسالة في التقية
رسالة في قاعده الا لزام
رسالة في الاجتهاد و التقليد
رسالة في قاعدة الاضرر و لاضرار
رسالة في الربا
رسالة في حجية مراسيل ابن ابي عمير
نقد رسالة تصحيح الاسانيد للاردبيلي
شرح مشيخه التهذيبين
رسالة في مسالك القدما في حجية الاخبار
رسالة في قاعدة القرعة
رسالة في صيانه الكتاب الغريز عن التحريف
رسالة في تاريخ تدوين الحديث في الاسلام
رسالة في تحقيق نسبة‌كتاب العلل الي الفضل بن شاذان
الفوائد الغروية
الفوائد الفقهية
شرح مشيخة الفقهية
رسالة في حكم ما اذا اختلف المجتهدان المتساويان في الفتوي
تعليقة علي العروة الوثقي
رسالة في اختلاف الافاق في رؤية‌الهلال

لازم به ذكر است دفتر اين عالم بزرگوار در يزد به سرپرستي حجه الاسلام علومي از علماي يزدي دائر مي باشد

                                                                                                                              يزدفردا  

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا